Tarihten günümüze kadar ulaşan, tarihe ışık tutan, usta- çırak geleneği şeklinde devam eden bir sanattır bakırcılık. Uzun bir tarihin soluğunda yer alan bakır insanın medeniyet düzeyine ulaşmasında oldukça etkili olan bir maden olmuştur. Bakırcılık; bakır ve çinkonun karışımından elde edilen pirinç tabakalarının işlenip günlük hayatın her alanında kullanılan eşyaların üretilmesi mesleğidir. Mardin’de bakırcılık babadan oğula geçen bir meslek dalı haline gelmiştir. Tarihin adım adım ilerlediği Mezopotamya’nın ara sokaklarında çekiç sesleriyle işlenen bakır Mardin’in bakır ustalarının elinde tarihin işlenmiş haline dönüşmektedir. Bir sanat haline gelen bakırcılık birçok kültürün barındığı coğrafyada etkileşim sonucu kalaycılık denilen bir dilin oluşumunu sağlamış ve kalaycılık dili bakır ustaları ve kalaycı ustaların iletişim kurduğu bir dil olmuştur.
Tacettin Toparlı ve Bakırcılık
Bakırcılığa 9 yaşında iken şu an 90 yaşında olan Hıfzullah ustamdan öğrendim. Çocukluğumdan beri bu mesleğe devam etmekteyim. Bakırcılık usta-çırak ilişkisi geleneğiyle sürdürülürdü. Her güvenilir aileden bir kişi seçilir ve bakır ustası olarak yetiştirilirdi. Yetiştirilen kişiler de zamanı gelince kendi çocuklarını yetiştirmeye başlardı. Böylelikle gelenek devam ederdi. Ancak bakıra karşı farklı alternatiflerin ortaya çıkmasıyla bakıra olan ilgi azaldı ve bakır sadece süs eşyası olarak görülmeye başlandı. Bakır, bakıra işlenen motiflerle anlam kazandı. Örneğin çarkıfelek motifi sürekli işlenen bir motiftir. İşlenen motifler evrenseldir.
Mahmut Özcan ve Bakırcılık
Bakırcılık baba mesleğidir. 6 yaşlarında başladım bu mesleğe, her sabah babamla dükkana birlikte gelir onu izleyerek öğrendim. Bende babam gibi oğlumu yetiştirdim. Bakırcılık 2000 yıllık bir sanattır. Bu sanata işlenen her motif Anadolu medeniyetini yansıtır. Motifler arasında Mardin Kalesi, Ulu Cami, Medreseler, Mardin’in dik merdivenleri ve şahmeran motifleri vardır.
Hasan Özcan ve Bakırcılık
Yaklaşık 10 yaşından beri bu mesleği yapmaktayım. Bakırcılığa olan ilgi her ne kadar azalmış olsa da biz baba mesleğini sürdürmeye devam ediyoruz. Ancak şu an bu mesleği icra edecek kişi sayısı çok azaldı. Bu mesleği sürdürme adına 2011 yılında kurulan Olgunlaşma Enstitüsü’nün ilk kurucularından oldum. El sanatları ve cam sanatları ile ilgili kurslar verdim. Bu sanatı sürdürmek için ben de iki oğlumu yetiştirdim. Bu sanata ömrümüzü verdik. Bu mesleğe severek başladım ve severek yapmaya devam ediyorum. Bakırlardaki motifler iki çalışma yöntemi ile yapılır. Biri zımba diğeri ise oymadır. Bu şekilde yapılan motifler kalıcıdır. Yapılan motifler; Osmanlı, Selçuklu ve Süryani dönemlerini yansıtan motiflerdir. Bakırcılık eskisi gibi rağbet görmemektedir. Önceleri bakırcılar çarşısı sesten geçilmiyordu. 150’ye yakın bakırcı dükkanı vardı. Her dükkanda en az 10 çalışan vardı. Usta, kalfa ve işçiler.. şimdi bu mesleği icra eden sadece 4-5 dükkan kaldı.
Hasan Usta tarihin bir parçası olan ortak kültürü yansıtan bakırcılığın sürdürülebilmesi için çeşitli projelerin hayata geçirilmesini dilemekte…
